Lærar

Lærer er eit samlebegrep om alle som jobbar med undervisning, og gjeld både dei som jobbar i barnehage, grunnskule, vidaregåande skular, folkehøgskular og voksenopplæring.   

Ein lærar støttar barn og vaksne i læringa deira, utvikling og danning. Som lærer er det viktig å ha gode faglege, pedagogiske og sosiale evner.

Det er mange måtar å bli lærar på og det avheng av kven du vil undervisa eller kva du vil undervisa i.

Barnehagelærar

For å bli barnehagelærar går du barnehagelærarutdanninga som er ein treårig bachelor studium. Utdanninga kvalifiserer deg for pedagogisk arbeid i barnehage. Med vidareutdanning retta mot undervisning på barnetrinnet, minimum 60 studiepoeng, kan barnehagelærarar òg undervisa på småskuletrinnet, 1. -4. trinn. 

Meir om yrket barnehagelærar

Grunnskulelærar

For å bli lærar på grunnskulen kan du gå grunnskulelærerutdanningene for 1.–7. trinn eller 5.–10. trinn. Begge utdanninga er femårige og gir deg ei mastergrad. I utdanninga for 1.–7. trinn er fokuset på byrjaropplæring og rolla som kontaktlærar. I 5.–10. trinn blir det lagt vekt på grunnleggande evner, prøvesystem, klasseleiing og vurdering av læringa til elevar. Samisk grunnskulelærarutdanning er bygd opp på same måte, men fokuserer på samisk språk og kultur. 

Meir om yrket grunnskulelærar

Lektor

Ein lektor er ein lærar med utdanning på masternivå. For å bli lektor kan du gå lektorutdanninga for 8.–13. trinn. Forskjellen på ei lektorutdanning og vanleg grunnskolelærerutdutdanning er at ein tar master i undervisningsfag. Ein får òg lektortittelen med grunnskulelærarutdanning. 
Med lektorutdanninga kan du undervisa i ungdomsskulen, på vidaregåande opplæring, på mellomtrinnet og voksenopplæringen. Gjennom lektorutdanninga får du kompetanse til å undervisa i to fag på skulen. I utdanninga fordjupar du deg i eit av faga du skal undervisa i, medan det andre faget utgjer 60 studiepoeng. 

Meir om yrket lektor 

Faglærar og yrkesfaglærar

Faglærarar har spisskompetanse innanfor praktisk-estetiske fag som til dømes musikk, formgiving eller kroppsøving.

Yrkesfaglærarar har spisskompetanse innan ei rekke ulike fagfelt, som til dømes bygg- og anleggsteknikk eller helse- og oppvekstfag. 

For å bli faglærar eller yrkesfaglærar kan du ta eit treårig bachelorgradsstudium. Faglærar utdanningane krev vanlegvis generell studiekompetanse, medan yrkesfaglærarutdanningane krev fagbrev og arbeidserfaring.

For å bli yrkesfaglærar kan du òg ta årsstudium i praktisk pedagogisk utdanning for yrkesfag (PPU-Y). Det krev òg fagbrev og ofte to års relevant arbeidserfaring. 

Viss du har ein bachelor i utøvande eller skapande kunstfag, eller idrettsfag, kan du søka på årsstudium i praktisk pedagogisk utdanning (PPU) og bli faglærar. Det er eigentleg eit krav om å ha mastergrad, men fram til 2024 blir det gitt unntak for dei nemnde faga.

Meir om yrka faglærar og yrkesfaglærar

Adjunkt

Adjunkt er ein lærar med ein fireåring grunnskulelærarutdanning. Du kan òg få tittelen adjunkt med ein bachelorgrad frå universitet eller høgskule i tillegg til 1-årig praktisk pedagogisk utdanning (PPU). I dag er det krav om å ha mastergrad før du kan søka om praktisk pedagogisk utdanning, men fram til 2024 er det unntak viss du har bachelorgrad i utøvande eller skapande kunstfag eller idrettsfag.

Meir om yrket adjunkt

Pedagog

Ein pedagog kan vera ei nemning på ein lærar, men du kan òg vera pedagog utan å vera lærar. 
Det er fleire utdanningsløp som leiar til tittelen pedagog. Du kan ta pedagogikkutdanning på universitet eller høgskular. Lærarar, barnehagelærarar og barnevernspedagogar som har hatt pedagogikk som ein del av utdanninga, kan òg kalla seg pedagogar. 

Sjølve pedagogikkutdanninga kvalifiserer deg ikkje til å undervisa i skulen og er ikkje godkjent som praktisk-pedagogisk utdanning (PPU). Men det kan kombinerast med andre akademiske studiar. 

Pedagogar kan òg arbeida som konsulentar, med organisasjonsutvikling og opplæring som spesialfelt, eller innan kartleggings- og forskingsarbeid For tilsette i barnehage og skule med barnehagelærar- eller lærarutdanning er pedagogikkfaget gjerne ei vidareutdanning. 

Meir om yrket pedagog

Spesialpedagog

Spesialpedagogen fungerer ofte som ei trygd for læraren og legg til rette for elevar med spesielle læringsbehov. Det kan vera elevar som har psykososiale vanskar, lese- og skrivevanskar, språkvanskar, syns- eller høyrslevanskar, generelle lærevanskar (utviklingshemming) og autismespekterforstyrringar.

For å bli spesialpedagog kan du ta ein bachelor eller masterutdanning på universitet eller høgskule. Ein del spesialpedagogar har gjerne spesialisering innanfor fagområde som logopedi, synsskadar, høyrsleskadar eller utviklingshemming eller andre utfordringar. 

Meir om yrket spesialpedagog

Morsmålslærar

Morsmålslærarar, eller tospråklege lærarar/assistentar, underviser elevar i særskild språkopplæring. Det er eit tilbod for elevar som har eit anna morsmål enn norsk og samisk, og som ikkje klarer å følgja vanleg undervisning på norsk. Dei får då undervisning på sitt eige morsmål, heilt til dei kan følgja den ordinære undervisninga. For å bli morsmålslærar må du enten ha lærarutdanninga frå heimlandet til eleven, treårig lærarutdanning for morsmålslærarar, eller høgare utdanning på tre år som inkluderer pedagogikk og språket og kulturen til eleven.

Mastergrad + praktisk pedagogisk utdanning

Med fullført mastergrad innanfor relevante skuleemne kan du òg ta praktisk-pedagogisk utdanning (PPU). Relevante skuleemne kan vera engelsk, framandspråk, historie, matematikk, naturfag, norsk, religion og etikk, samfunnsfag.

Det vil gi deg tittelen lektor. Det blir gitt unntak frå masterkravet viss du søker med ein bachelorgrad i utøvande eller skapande kunstfag eller idrettsfag. Det vil gi deg tittelen adjunkt. Dette unntaket gjeld til 2024.