Gjennomgått i samarbeid med Norsk sjøoffiserforbund 01. juni 2022

Lós

Ein lós er ein navigatør som leier skip gjennom norske farvatn.

Arbeidsoppgaver

Ein lós (statslós) går om bord på skip og hjelper kapteinar med å føre skip inn og ut norske farvatn. Lósar har bakgrunn som sjøkapteinar og liknande. Som lós er du ekspert på eit geografisk kystområde. Lósen må ha alle nødvendige opplysingar om skipet for å kunne utføre navigeringsoppgåvene sine: storleik, djupne, fart og evne til manøvrering. Lósen blir ofte frakta ut til skip via ein lósbåt eller eit lóshelikopter. Dette kan skje under alle vêrforhold.

Det er nødvendig å ha ein lós om bord under inn- og utsegling, skal alt gå føre seg på ein sikker måte. Ifølge Norsk lóslovgiving skal alle store skip bruke lós. Det finst like fullt ei rekke unnatak frå desse reglane.

I Noreg er det Kystverket som har ansvaret for lóstenestene. Skip bestiller vanlegvis lóstenester i god tid. Kystverkets lósteneste er likevel alltid tilgjengeleg.

Arbeidet kan gå føre seg til alle tider på døgnet.

Kor jobbar lósar?

Som statslós har du base ved ein av lósstasjonane i landet. Du er tilsett i staten eller i eit rederi.

Bli med ein lós på jobb

Portrettfoto Los Martin Størdahl iført uniformsskjorte

Los

Martin S. Strømdahl

Som los har man på en måte nådd toppen av sjøen, sier Martin Strømdahl.

Les intervjuet

Viktige egenskaper for en lós

Som lós må du vere i stand til å opptre med myndigheit. Du må vere veldig god til å samarbeide, og du må kunne kommunisere med andre. I mange tilfelle er det nødvendig med gode språkkunnskapar. Arbeidet kan vere psykisk og fysisk krevjande. Det inneber også mykje ansvar.

Kva tener lósar?

Korleis utdannar du deg til lós?

Etter seks månadar og bestått deleksamen kan du få eit avgrensa lóssertifikat og tittel som statslós. Det tar omlag to år frå utdanninga byrjar til du er ferdig utdanna med fullverdig sertifikat. Så vil det gå ytterlegare tre år med praksis før du har sertifikat for alle båtstorleikar.

Opptakskrav
For å ta ei lósutdanning må du:

vere under 38 år
ha erfaring som navigatør i ei leiande stilling
ha godt syn og god helse
ha plettfri vandel
ha fullført og bestått skipsførareksamen eller maritim utdanning (nautikk)
ha sertifikat som overstyrmann, attpå minst tre år med fartstid som navigatør eller minst tre år med fartstid frå marinen
ha eller kunne ta dekksoffisersertifikatet, klasse 1

Intervju og arbeidspsykologiske testar inngår som del av opptaket. Kystverket har opptak omlag ein gong i året, etter behov.

Les meir om losutdanninga hos Kystverket

Etter- og vidareutdanning
Statslósen må halde seg oppdatert på fagområdet. Han får derfor stadig tilbod om vidareutdanning gjennom spesialkurs og oppdateringskurs.

Kva for ei utdanning er vanlegast for lósar?

Kilde: Statistisk sentralbyrå 2023. Tall fra november 2022.

Kva jobbar navigatørutdanna med?

Kilde: Statistisk sentralbyrå 2024. Tall fra november 2023. Forklaring til statistikken

Hvilke utdanninger inngår?

681399 - Maritime navigasjonsfag, uspesifiserte, lavere nivå
681309 - Bachelor, nautikkutdanning, treårig
681304 - Maritim høgskole, maritim drift, nautisk linje, toårig
681303 - Høgskolekandidat, nautisk studium, treårig
581304 - Teknisk fagskole, maritime fag med fordypning i nautiske fag/fiskerifag

Bedrifter: Kor jobbar lósar?

Her finn du ei oversikt over bedrifter som har stillingar i dette yrket eller liknande yrke. Dette kan vere nyttig for den som leitar etter arbeidsplass, læreplass eller hospiteringsplassar. Oversikta kan også vere nyttig for skular som vil finne bedrifter dei kan samarbeide med.

Bedrifter med lósar

Kilder: Vigo, NAV

Vigo

Informasjon om løpande lærekontraktar og godkjende lærebedrifter blir fylkesvis henta frå Vigo. Alle fylka i landet har inngått ein driftsavtale med Vigo og Utdanning.no for å få denne informasjonen presentert nettsidene våre.

Vi hentar nye data frå Vigo og oppdaterer informasjonen om lærlingar og lærebedrifter kvar natt.

NAV

Arbeidslivsinformasjon får vi frå Navs Arbeidsgivar- og arbeidstakarregister (Aa-registeret).

Arbeidsgivarar pliktar å registrere sine tilsette i Aa-registeret, mellom anna med rett stillingstittel. Det er 9000 ulike stillingstitlar (STYRK-kodar) å velje mellom. Nokre yrke har mange detaljerte og dels overlappande underkategoriar, eksempelvis røyrleggjarar, og andre yrke manglar ein eigen kategori, eksempelvis hematologer. Dette betyr at det alltid vil finnast nokre unøyaktigheiter og feilregistreringar.

Me har knytt flest mogleg av Nav sine 9000 stillingstitlar opp mot 600 yrkesskildringar på Utdanning.no . Dette er ein manuell prosess og feil kan finnast. Vi jobbar kontinuerleg med å kvalitetssikre desse koplingane og tek gjerne imot innspel.

Nokre stillingstitlar frå Aa-registeret er kopla til meir enn éi yrkesskildring. Stillingstittelen "Spesialarbeider (Snekker)" er til dømes knytt opp mot yrka "Møbelsnikkar", "Trevaresnikkar" og "Industrisnikkar". Om ein legg saman stillingstal for desse enkeltyrka vil det samla stillingstalet bli for høgt.

Vi innhentar nye data frå Aa-registeret og oppdaterer arbeidslivsinformasjonen slik at vi har nye data på morgonen den 13. i kvar månad.

Kva stillingstitlar er med?