Bonde

Som bonde er du sjølvstendig næringsdrivande og driv din eigen gard.

Arbeidsoppgaver

Bonden har eit allsidig yrke og må meistre mange ulike arbeidsoppgåver. Som bonde planlegg du drifta av garden, steller dyra, dyrkar jorda, gjer anna praktisk arbeid og har ansvar for økonomien og driftsleiinga. Du kan vere bonde på heiltid eller i kombinasjon med eit anna yrke.

Vanlege arbeidsoppgåver for bonden kan vere:

produsere husdyr og planter
bruke og halde ved like maskiner, utstyr og bygningar
forvalte innmark og utmark
drive landbrukseigedom
yte tenester knytte til landbruket
selje og distribuere produkta frå garden
ha ansvar for driftsleiing, planlegging, dokumentasjon, økonomi og rekneskap

Arbeidet på garden vil variere etter årstidene og kva som blir produsert. På dei fleste norske gardane kombinerer ein fleire produksjonar. Det kan vere fleire plante- og husdyrproduksjonar, skogbruk eller andre tilleggsnæringar med utgangspunkt i garden sine ressursar.

Kor jobbar bønder?

Som bonde vil du som oftast vere sjølvstendig næringsdrivande og eige og arbeide på din eigen gard. Du kan òg leige (forpakte) gard eller jord frå andre.

En person i svart collegegenser og hestehale. Hun er i en fjøs.

Bonde

Marthe Almåsstø Lundgjerdingen

– Jeg syns det er fint å følge årstidene, og det er flott å jobbe i takt med naturen, sier Marthe.

Les intervjuet

Bonde

Siw Irene Bogshamn

– Dette er ikke en jobb, men en livsstil, sier Siw. Hun er tiende generasjon bonde.

Les intervjuet

Viktige egenskaper for en bonde

For å vere bonde må du kunne arbeide sjølvstendig, takle uføresette hendingar og uregelmessig arbeidstid. Du treng praktiske ferdigheiter, interesse for og kunnskap om dyr og planter, teknisk innsikt og interesse for økonomi og driftsleiing. Du må kunne planlegge og leie gardsarbeidet, samt instruere andre, til dømes avløysar eller annan tilsett i sikker utføring av ulike arbeidsoppgåver.

Kva tener bønder?

Korleis utdannar du deg til bonde?

Ein bonde treng ein allsidig kompetanse, og må kunne dokumentere kompetanse som produsent av mat og tenester, til dømes innan helse, miljø og tryggleik, dyrevelferd og tekniske sertifikat. Utdanning som agronom er ei god grunnutdanning for den praktiske bonden.

Når du har fullført og fått godkjent utdanninga, får du yrkeskompetanse som agronom.

Mange bønder har eit anna yrke, enten før dei blir bønder eller i tillegg. Mange skolar tilbyr ei komprimert agronomutdanning for vaksne.

Ved å velje Vg3 Naturbruk (studieførebuande) etter Vg2 Landbruk og gartnarnæring kan den som ønskjer ei utdanning som krev studiekompetanse samstundes få eit godt grunnlag for å ta etterutdanning innan landbruk seinare.

Videreutdanning

Etter- og vidareutdanning

Fagskular, landbruks- og rådgivingsorganisasjonar tilbyr bønder etterutdanning innan driftsleiing, ulike landbruksproduksjonar og tilknytte næringar. For den som ønskjer å bli bonde og har valt Vg3 studieførebuande naturbruk, vil yrkesretta etterutdanningskurs innan landbruk og driftsleiing vere viktige for å få god kompetanse tilpassa drifta på garden.

Fleire høgskolar tilbyr kurs som kan vere god etterutdanning for bonden.

Dei som har utdanning for yrket jobbar som?

Kilde: Statistisk sentralbyrå 2024. Tall fra november 2023. Forklaring til statistikken

Hvilke utdanninger inngår?

579903 - Fagskoleutdanning, husdyrhold og driftsledelse
579905 - Fagskoleutdanning, planteproduksjon og driftsledelse
571902 - Fagskoleutdanning, akvakultur, toårig

Bedrifter: Kor jobbar bønder?

Her finn du ei oversikt over bedrifter som har stillingar i dette yrket eller liknande yrke. Dette kan vere nyttig for den som leitar etter arbeidsplass, læreplass eller hospiteringsplassar. Oversikta kan også vere nyttig for skular som vil finne bedrifter dei kan samarbeide med.

Bedrifter med bønder

Kilder: Vigo, NAV

Vigo

Informasjon om løpande lærekontraktar og godkjende lærebedrifter blir fylkesvis henta frå Vigo. Alle fylka i landet har inngått ein driftsavtale med Vigo og Utdanning.no for å få denne informasjonen presentert nettsidene våre.

Vi hentar nye data frå Vigo og oppdaterer informasjonen om lærlingar og lærebedrifter kvar natt.

NAV

Arbeidslivsinformasjon får vi frå Navs Arbeidsgivar- og arbeidstakarregister (Aa-registeret).

Arbeidsgivarar pliktar å registrere sine tilsette i Aa-registeret, mellom anna med rett stillingstittel. Det er 9000 ulike stillingstitlar (STYRK-kodar) å velje mellom. Nokre yrke har mange detaljerte og dels overlappande underkategoriar, eksempelvis røyrleggjarar, og andre yrke manglar ein eigen kategori, eksempelvis hematologer. Dette betyr at det alltid vil finnast nokre unøyaktigheiter og feilregistreringar.

Me har knytt flest mogleg av Nav sine 9000 stillingstitlar opp mot 600 yrkesskildringar på Utdanning.no . Dette er ein manuell prosess og feil kan finnast. Vi jobbar kontinuerleg med å kvalitetssikre desse koplingane og tek gjerne imot innspel.

Nokre stillingstitlar frå Aa-registeret er kopla til meir enn éi yrkesskildring. Stillingstittelen "Spesialarbeider (Snekker)" er til dømes knytt opp mot yrka "Møbelsnikkar", "Trevaresnikkar" og "Industrisnikkar". Om ein legg saman stillingstal for desse enkeltyrka vil det samla stillingstalet bli for høgt.

Vi innhentar nye data frå Aa-registeret og oppdaterer arbeidslivsinformasjonen slik at vi har nye data på morgonen den 13. i kvar månad.

Kva stillingstitlar er med?